سرانجام پس از 4 روز دیپلماسی فشرده در حالی میان جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 توافقنامهای امضا شد که کارشناسان عقبگردهای طرف مقابل را مقاومت ایرانیان در برابر زیاده خواهیهای غرب دانسته که استمرار آن میتواند در مذاکرات آینده 1+5 را به امتیازدهی بیشتر وادار سازد.
پس از امضای توافقنامه میان ایران و گروه 1+5 کشورهای غربی در فضای رسانهای و سیاسی تلاش کردند تا این توافقنامه را به نفع خود مصادره نمایند چنانکه حتی اوباما رئیس جمهور آمریکا رسما وارد صحنه شده و ادعای جلوگیری از دست یابی ایران به بمب هستهای را مطرح کرد. همچنین جان کری وزیر امور خارجه آمریکا نیز در الفاظی که بیشتر نشانگر تلاش وی برای خشنودسازی صهیونیستها و برخی کشورهای عربی بود از توان غرب برای مقابله با فعالیتهای هستهای ایران سخن گفت.
در کنار این مسائل و فضاسازی غرب برای مصادره توافقات ژنو یک اصل مشاهده میشود و آن تلاش غربیها برای پنهان سازی حقیقت ماجرا و دلایل اصلی عقبگرد آنها از مواضع تند گذشته است. هر چند که مفاد توافقنامه مطلوب مطلق نمیباشد اما به هر حال غرب برخی عقبگردها را از مواضع تند گذشته داشته که حداقل آن تعدیل بخشی از تحریمها و پذیرش غنی سازی ایران بوده است. نکته مهمی که غرب به دنبال کم رنگ سازی آن است اصل نقش و جایگاه مقاومت ملت ایران و نظام اسلامی در عقبگردهای 1+5 است. به اذعان دستگاههای اطلاعاتی و اتاق فکرهای غرب، با سیاست تحریم و تهدید هرگز نمیتوان ایران را تسلیم کرد لذا غرب گزینهای جز تعامل و مذاکره ندارد. بر همین اساس نیز آنها برآن شدند تا با آغاز فعالیت دولت یازدهم مسیر تعامل اجرایی با ایران را در پیش گیرند در حالی که با ادعای تغییر دولت در ایران سعی کردند تا اجبار خود برای تعامل با ایران را پنهان و از سوی دیگر دستاوردهای فرهنگ مقاومت برای ملت ایران را در حاشیه قرار دهند.
در ژنو 3 و پس از امضای توافقنامه نیز آنها این خط رسانهای را دنبال کردند که رویکرد به مصالحه از سوی دولت یازدهم زمینه ساز این توافق بوده است در حالی که در سالهای گذشته این رویکرد در ایران نبوده است. این ادعا در حالی مطرح شده که از یک سو در 10 سال گذشته ایران همواره بر اصل مذاکره بر اساس حقوق ملت ایران تاکید داشته و از سوی دیگر دولت یازدهم و شخص ظریف وزیر امور خارجه کشورمان را نیز رسما بر مذاکره بر اساس حقوق ملت ایران تاکید کرده است. بر این اساس هیچ تغییری در خط مشی ایران صورت نگرفته است و ادعای غرب ادعایی دروغین و صرفا تبلیغاتی برای پنهان سازی شکست در برابر اراده ملت ایران و ایجاد شکاف در ایران میان موافق و مخالف توافقنامه ژنو 3 است. غربیها با فضای رسانهای سعی دارند تا پنهان سازند که آنها تسلیم مقاومت ایران شدهاند و با لفاظی و برتر نشان دادن خود در مذاکرات سعی در القای فرهنگ سازش و مصالحه به جای فرهنگ مقاومت هستند. این در حالی است که دستاوردهای ژنو 3 برگرفته از فرهنگ مقاومت بوده است که با استمرار آن میتوان در مذاکرات آینده ضمن جبران کاستیهای توافقنامه کنونی به دستاوردهای بیشتری دست یافت.
توافق نامه هسته ای میان ایران واعضای 1+5 در حالی دیروز صورت گرفت که برخی کارشناسان این توافق نامه را مثبت ارزیابی کرده وبرخی دیگر نیز به نکات قابل تامل این توافق نامه اشاره کردند
شهر ژنو از روز چهارشنبه 29 آبان به فاصله 10 روز بعد از نشست قبلی و برای سومین بار میزبان مذاکرات ایران و گروه 1+5 بود و سرانجام بامداد دیروز جمهوری اسلامی ایران و 1+5 بعد از چندین دور مذاکرات سخت و طافتفرسا به توافق رسیدند.
این توافق نامه در حالی میان طرفین مذاکره کننده صورت پذیرفت که وزیر خارجه کشورمان پس از امضای توافق هسته ای سخنرانی کرد و گفت توافق دیروز چند حوزه مهم دارد و مهمتر از همه این است که برنامه غنیسازی ایران به رسمیت شناخته شده است.
محمد جواد ظریف در کنفرانس خبری خود در خصوص توافق ایران و 1+5 گفت: مردم ایران احترام به حقوق خود و احترام برای خودشان را میخواهند. بدست آوردن احترام آنها هم مهم است.
از سوی دیگر وزیر خارجه کشورمان و «کاترین اشتون» مسئول سیاستخارجی اتحادیه اروپا در بیانیه مشترکی درباره گفتوگوهای هستهای موضعگیری کردند.
در این بیانیه آمده است: پس از گفتوگوهای سازنده ما امروز(دیروز) به توافقی رسیدیم تا برنامهای مشترک که به اقدامی پیش رو برای به دست آوردن راهکار بلند مدت سازنده است، برسیم.
ما درباره روندی که به راهکاری سازنده از جمله گام نخست برای اقدامات اولیه 2 جانبه در طول 6 ماه است، موافقت کردیم.
رسیدن به طرح مشترک امکانپذیر بود و از حس احترام متقابل و عزم راسخ برای دستیابی به راهحلی که برای همه ما مفید باشد، سپاسگزاریم.
نخستین گام، زمان و شرایط را به وجود میآورد تا به راهکاری سازنده که اهداف مشترک را تامین میکند برسیم و درباره آن گفتوگوها به زودی آغاز خواهند شد.
همچنین علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی در حاشیه نشست خبری رئیس جمهور و در جمع خبرنگاران، با تاکید بر این که توافقنامه ایران و 1+5 به هیچ عنوان فعالیت های هستهای ایران را محدود نمیکند، گفت: در این توافق فقط میزان غنی سازی به طور داوطلبانه از سوی ایران تا 5 درصد نگه داشته شده است که به مدت 6 ماه و تا آغاز مذاکرات جامع خواهد بود.
پس از موضع گیری مذاکره کنندگان ارشد کشورمان جان کری وزیر خارجه آمریکا در یک کنفرانس خبری تأکید کرد که بدون تصمیم ایران چنین توافقی حاصل نمیشد و البته ادامه داد که در توافق گام اول به هیچ عنوان نیامده که ایران حق غنیسازی دارد.
وزیر خارجه آمریکا درباره توافق اولیه ایران و 1+5 در ژنو گفت: امروز ما در حال برداشتن یک گام جدی در جهت پاسخ به تمامی سوالاتی که در این سالها پیش آمده است، هستیم. ما این گام را در جهت توافق جامعتر برداشتیم تا جلوی پیشرفت هستهای ایران و غنیسازی ایران و توسعه از هماکنون به بعد برنامه هستهای ایران را بگیریم و در نهایت ثابت شود که دیگر برنامه هستهای ایران منطقه و کشورهای دیگر را تهدید نمیکند. اگر ایران بتواند این گام را بردارد به یک راه حل نهایی و جامع تر که دنیا را امن می کند، میرسیم.
وی در ارتباط با تحریمها گفت: ما معتقدیم که این تحریمها هستند که ایران را به مذاکرات آوردند و در نهایت ما را به سوی مذاکرات جامع تر می برند اما این تحریم ها به خودی خود هدف نبودند. هدف تحریمها این بود که مذاکره داشته باشیم و این همان اتفاقی است که هماکنون در حال رخ دادن است و هدف دیگر این است که یک توافق قوی و محکم برای چک کردن برنامه هستهای ایران داشته باشیم.
همچنین رئیس جمهور آمریکا گفت: برای اولین بار در 10 سال گذشته توانستیم گسترش برنامه هستهای ایران را متوقف و بخشهایی از آن را به عقب ببریم. امروز، که دیپلماسی راه جدیدی را به دنیایی باز کرده که امن تر است، آیندهای که در آن میتوانیم تأیید کنیم که برنامه هستهای ایران صلح آمیز است و قادر نخواهد بود سلاح هستهای تولید کند.
در همین حال مقامات کشورهای غربی نیز جداگانه مواضع خود در قبال این توافق نامه را مطرح کردند وزارت امور خارجه روسیه در بیانیهای تاکید کرد توافقات ژنو امکان دستیابی ایران به حقوق کامل هستهای خود را فراهم ساخته و منجر به لغو تحریمهای یکجانبهای میشود که روسیه هرگز آنها را به رسمیت نشناخته و نمیشناسد.
«ویلیام هیگ» وزیر خارجه انگلیس نیز بعد از امضای رسمی توافقنامه میان ایران و گروه 1+5 در صفحه توئیتر خود این توافق را برای تمام دنیا، کشورهای خاورمیانه و مردم ایران، توافقی خوب دانست.
وزارت خارجه چین نیز اعلام کرد که توافق میان ایران و گروه 1+5 درباره برنامه هسته ای ایران در راستای حفاظت از صلح در خاورمیانه صورت گرفت. «گیدو وستروله» وزیر خارجه آلمان هم از توافق هستهای میان ایران و کشورهای غربی با عنوان نقطه تحول یاد کرد.
وی همچنین گفت که اجرای شفاف و قابل اثبات و ادامه سریع مذاکرات در حال حاضر بسیار مهم است. همچنین «لوران فابیوس «وزیر خارجه فرانسه به خبرنگاران گفت: «توافقنامه میان ایران و 1+5 بر حق ایران برای غنیسازی صلحآمیز تاکید میکند و هر گونه دسترسی ایران به تسلیحات هستهای را مسدود میسازد.»
وی افزود: «این مکانیزم شامل نظارت شدید بر توافقنامه جاری است و نتایج آن بستگی به تلاشهای و آمادگیها دارد.»
همچنین اتحادیه اروپا در واکنش به توافق هستهای دیروز با گروه 1+5 اعلام کرد که دستیابی به توافق با ایران در صورتی ممکن است که در مدت زمان تعیین شده انجام شود.
رسانه های دنیا نیز به بازتاب جهانی این توافقنامه پرداختند پایگاه خبری بی. بی. سی در گزارشی، واکنش کشورهای مختلف جهان به حصول توافق میان ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 را منعکس کرد.
همچنین خبرگزاری دولتی سوریه گفته است که این کشور از توافقنامه ژنو استقبال کرده و آن را توافقنامه ای تاریخی خوانده است.
توافق هسته ای ایران با کشورهای 1+5در رسانههای دنیا بخصوص رسانه ها و نشریات آمریکایی بازتاب گسترده ای داشت.
پایگاه خبری شیکاگو تریبیون در گزارشی نوشت : موفقیت جمهوری اسلامی ایران و کشورهای 1+5 در تنظیم توافقنامه هسته ای می تواند آغازکننده یک دوره از روابط حسنه و دو جانبه میان تهران و کشورهای غربی باشد.
شبکه ان بی سی نیوز آمریکا با اشاره به تاریخ مذاکرات هسته ای ایران و کشورهای غربی اظهار داشت : پس از حدود 35 سال تنش و بی اعتمادی میان تهران و واشنگتن توافق هسته ای را باید پیروزی هیئت ایرانی در به رسمیت شناخته شدن حق جمهوری اسلامی برای غنی سازی اورانیوم دانست.
شبکه الجزیره انگلیسی نیز نوشت : ایران در حالی موفق شد تحریم های خود را رفع کند که کشورهای آمریکا، فرانسه، آلمان، انگلیس، چین و روسیه متقاعد شدند حق ایرانیان را نیز برای دارا بودن از فناوری هسته ای به رسمیت بشناسند. تهران نیز در ازای چنین معامله ای بخشی از فعالیتهای هسته ای خود را کاهش می دهد.
شبکه ای بی سی نیوز آمریکا با انتشار سخنان اوباما درباره توافق هسته ای ایران و کشورهای 1+5 تاکید کرد : این توافق موجب شد اوباما دور جدید تحریم های ضدایرانی را لغو و مانع تصویب آن در کنگره آمریکا شود.
روزنامه لس آنجلس تایمز با انتشار تصاویری از تبریک مقامات کشورهای 1+5 و ایران به یکدیگر اذعان کرد : ماراتن مذاکرات ژنو با نتیجه برد _ برد به پایان رسید و این موضوع بیشترین تاثیر را در آرامش منطقه و ثبات و برقراری رابطه مسالمت آمیز میان تهران و کشورهای غربی داشته است.
شبکه بی بی سی نیز اشاره کرد :توافق هسته ای در ژنو بسیار مهم است زیرا در مدت ده سال گذشته غرب و ایران درباره برنامه هسته ای ایران اختلاف نظر داشته اند. این توافق مهم است زیرا برنامه هسته ای به جایگاه ایران در منطقه خاورمیانه و شکل کل این منطقه مربوط است.
پایگاه اینترنتی سی. ان. ان ترک نیز به نقل از رئیس جمهوری اسلامی ایران نوشت: قدرت های بزرگ جهان حق فعالیت اتمی ایران را به رسمیت شناختند. پایگاه اینترنتی "ان تی وی" نیز با اعلام خبر موفقیت آمیز بودن مذاکرات ژنو و نقل سخنان رییس جمهور کشورمان مبنی بر اینکه قدرت های بزرگ جهان حق فعالیت اتمی ایران را به رسمیت شناختند نوشت: بر اساس این توافقنامه ایران به مدت شش ماه فعالیت های هسته ای خود را تعلیق کرده و کار غنی سازی اورانیوم را تا 5 درصد کاهش خواهد داد. در مقابل تحریم های علیه ایران نیز تا حدی تعدیل خواهد شد.
با توجه به اهمیت توافقات صورت گرفته میان ایران و گروه 1+5 سیاست روز در گفت وگو با کارشناسان به ارزیابی ونکات قابل تامل این توافقنامه پرداخته که به شرح ذیل است
تعهدات غرب به ایران چندان قابل توجه نیست
مهدی فضائلی کارشناس مسائل سیاسی در این خصوص گفت: در ابتدا به اعضای مذاکرهکنندگان کشورمان خسته نباشید می گوییم که از همه کوشش خود برای رسیدن مذاکرات به یک سند مکتوب استفاده کردند اما آنچه به این توافقنامه میتوان اشاره کرد محتوای آن و متنی است که به صورت رسمی مورد توافق قرار گرفته بنابراین حرف و حدیثها پیرامون مذاکرات با این موافقتنامه از اعتبار ساقط شد.
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: اگر بخواهیم پیرامون محتوای توافقنامه نظر دهیم باید بگویم که بخش قابل توجهی از این توافقنامه تعهدات جمهوری اسلامی ایران به طرف مقابل است که در قبال تعهدات ما به غرب، تعهدات غرب به ما چندان قابل توجه نیست. وی گفت: با این رویکرد آنچه که در پیش رو داریم به ویژه برای 6 ماهه آینده توافقات نهایی را دشوارتر میسازد چرا که جمهوری اسلامی ایران تحت هیچ شرایطی از حقوق هستهای خود دست بردار نخواهد بود.
مواضع قاطع رهبری غربیها را وادار به عقب نشینی کرد
قدیری ابیانه دیگر کارشناس مسائل سیاسی در این خصوص گفت مواضع قاطع و قهرمانانه رهبری علیه سیاستهای غربی به ویژه در جمع بسیجیان و نیز تظاهرات گسترده در سیزده آبان و همچنین اقداماتی نظیر حلقه انسانی دور خورد و غرب را متقاعد کرد که نرمش ایران از موضع استیصال نیست و همین امر غربیها را متقاعد کرد که چارهای جز عقبنشینی ندارند. وی افزود توافق اخیر یک موفقیت برای ایران است و به قول آقای ظریف سیاست برد- برد حاصل شده.
این کارشناس تصریح کرد البته غربیها متوجه شدند که اگر امروز با حفظ آبرو از موضع خود عقبنشینی نکنند فردا ناچارند با تحمل تحقیر بیشتر این کار را انجام دهند البته مذاکرات ادامه خواهد داشت و همگان باید کمک کنند تا دست ایران در این مذاکرات قویتر شود کاهش نیاز به ارز خارجی از طریق ترجیح کالای ایرانی بر کالای خارجی، بهبود کیفیت و کمیت تولید، با تقویت فرهنگ و ساعت سفیدکاری و نیز رعایت انضباط اجتماعی و اقتصادی و سوق دادن سرمایهها از دلالی به تولید به عبارتی تحقق حماسه اقتصادی از مواردی است که دشمن را وادار به عقبنشینیهای بیشتر خواهد کرد.
وی خاطرنشان کرد مردم قدردان زحمات شبانهروزی و دلسوزانه هیات مذاکرهکننده هستند بهترین قدردانی این است که همگان خود در هر کاری که هستند چنین تلاشی را در راه اعتلای کشور به کار گیرند متاسفانه ساعات مفیدکاری در ایران بسیار کم و وجدان کاری ضعیف میباشد.
موافقت نامه، نتیجه تلاش برحق ایران
حسن هانیزاده دیگر کارشناس مسائل سیاسی در این خصوص گفت: موافقتنامه میان ایران و 1+5 در واقع دربرگیرنده تلاش رسمی به حق جمهوریاسلامی ایران برای غنیسازی است هر چند که این غنیسازی از 20 درصد به 5 تنزل پیدا کرده اما با توجه به اینکه کشورمان در حقیقت توانست این اعتراف را از غرب بگیرد که به حقوق هستهای جمهوری اسلامی ایران احترام بگذارد به عنوان پیروزی در عرصه دیپلماسی کشورمان محسوب میشود. وی افزود: با این توافقنامه ایران توانست یک تعامل سازنده با جامعه جهانی داشته باشد و جای هیچگونه ایجاد تحریمهای جدید را باقی نگذارد و کشورهای 1+5 نیز باید در این خصوص تضمین کننده باشند.
این توافق نامه تنها گامی برای ادامه مسیراست
موسوی دیگر کارشناس مسائل سیاسی در این خصوص گفت: با توجه به حمایت مقام معظم رهبری از تیم هستهای کشورمان از همان آغاز مذاکرات در دولت جدید و حتی قبل از آن در شرایط حاضر که تیم مذاکرهکننده توانسته به یک توافق متنی با غرب دست یابد بنابراین انتظار میرود که همه نظام از تیم هستهای کشورمان حمایت کنند.
وی با بیان اینکه برخی از کانونهای قدرت هنوز هم با دید منفی مذاکرهکنندگان کشورمان را زیر سوال میبرند تصریح کرد: توجه و تاکید به فرمایشات مقام معظم رهبری در حمایت همهجانبه نظام از اعضای تیم هستهای کشورمان میتواند محوری باشد تا برخی افراد از تخطئه بیمورد تیم هستهای کشورمان دست بردارند.
این کارشناس مسائل سیاسی همچنین تصریح کرد: البته باید توجه داشت که این توافقات صورت گرفته تنها گامی به جلو برای ادامه مذاکرات است، این توافقات بیش از آنکه نیازهای جمهوری اسلامی ایران را تامین، نیاز غرب تامین را میکند در واقع این غرب است که به توافق با جمهوری اسلامی ایران نیاز دارد نه ملت ایران.
وی خاطر نشان کرد:با توجه به اینکه غربیها همیشه از بازی چماق و هویج در قبال جمهوری اسلامی ایران استفاده کرد، ما امیدواریم غرب با این توافقنامه بتواند در قبال جمهوری اسلامی ایران اتحادسازی و به تعهداتش نیز عمل کند.